در جلسه‌ی سامان‌دهی کتاب‌های کمک آموزشی: راه کارهای مقابله با کتاب های غیر استاندارد بررسی شد

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، جلسه شورای سیاستگذاری و سامان‌دهی منابع آموزشی و تربیتی با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محی‌الدین بهرام‌محمدیان، رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش، محمد ناصری، مدیرکل دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی، فریبا کیا، معاون دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی، محمود امانی‌طهرانی، مدیرکل دفتر تألیف کتاب‌های درسی و جمعی از کارشناسان و اعضای حوزه چاپ و نشر کتاب های درسی و آموزشی و نمایندگان ناشران برگزار شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین محی‌الدین بهرام محمدیان در این نشست با بیان اینکه در همه جای ایران به دنبال آموزش و پرورش با کیفیت هستیم، گفت: هدف از آموزش کودکان لازم التعلیم در سراسر کشور، دستیابی به آموزش و پرورش با کیفیت در تمامی عرصه های دانش است.

وی ادامه داد: خوب زیستن و مقابله با ناتوانی تحصیلی، متوازن حرکت کردن و پیشرفت به سمت مرزهای دانش از جمله اهداف تعریف شده برای حوزه آموزش و پرورش در سند تحول است.

محمدیان با اشاره به سالهای قبل از پیروزی انقلاب اسلامی تصریح کرد: در سال 1355 نرخ باسوادی در کشور 54 درصد بود که از این میزان، سهم زنان 46 درصد بود و از طرفی با توجه به جمعیت 35 میلیونی، فقط 327 هزار نفر در کشور طی این مدت بالاتر از دیپلم، تحصیلات دانشگاهی داشتند.

وی با بیان اینکه طی چهار دهه اخیر تعداد دانشجویان کشور 20 برابر شده، گفت: به همین دلیل با افزایش سطح توقع از حوزه تعلیم و تربیت مواجه ایم و حوزه آموزش و پرورش باید به سمت ارتقاء سطح کیفیت در تحصیلات پایه حرکت کند.

معاون وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: اکنون بیش از 60 درصد تولید کتاب های آموزشی استاندارد است و توصیه می شود، خانواده در صورت نیاز دانش آموزان نیز به دنبال تامین کتاب های استاندارد و خوب برای فرزندان خود باشند.

وی تصریح کرد: از صدا و سیما نیز انتظار داریم کالاهای استاندارد و مجوزدار را در این رابطه تبلیغ کند، اما متاسفانه در این راستا با توجه به تذکرات ارائه شده از سوی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، این روند همچنان در حال انجام است.

معاون وزیر آموزش و پرورش با اشاره به اظهارات یکی از مسئولان دولتی درباره وجود مافیا در انتشار کتاب‌های کمک درسی افزود: این مقام مسئول در یک مصاحبه تلویزیونی اظهارنظر آشفته ای داشته و سخنانی غیر کارشناسانه ایراد کرده که باعث می شود ارزش و اقتدار آموزش و پرورش لطمه بخورد و اعتماد به مدرسه خدشه دار شود.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با اشاره به ادعای وجود مافیای گردش مالی ۳۳ هزار میلیارد تومانی تولید کتاب‌های کمک درسی گفت: پذیرش این حرف به معنای آن است که هر دانش آموز به طور سرانه 2 میلیون تومان کتاب کمک درسی خریداری می کند، در حالی که چنین چیزی نیست و من این ادعا را رد می کنم.

وی ادامه داد: این مقام مسئول در بخشی از اظهارنظر خود گفته بود که کتاب های درسی همه ساله تغییر می کند، من با وی تماس گرفتم و اعلام کردم کتاب‌های درسی همه ساله تغییر نمی‌کند بلکه این تغییر به صورت پلکانی بوده و بر اساس سند تحولات بنیادین آموزش و پرورش ما موظف هستیم هر سال دو پایه را تغییر دهیم که از پایه اول ابتدایی شروع شده  و سیر تغییرات کتاب‌های درسی در سال تحصیلی جاری به پایه یازدهم رسید و درنهایت سال آینده به کتاب‌های پایه دوازدهم می‌رسد.

وی گفت: منطق کتاب‌های درسی این است که هر ۵ سال یک‌بار بازنگری شود و یکی از دلایل ایجاد تحول در آموزش و پرورش هم تغییر پایه به پایه کتاب های درسی است.

محمدیان افزود: در خصوص بخش دیگر اظهارات این مقام مسئول که مدعی شد،  مافیای آموزش و پرورش پشت کتاب‌های درسی است، این تهمت است. البته موافق هستم که در حوزه کتاب‌های کمک‌درسی، گردش مالی زیادی داریم که این گردش به جهت پررونق بودن بازار کنکور است و ما خود شاکی این موضوع هستیم، چراکه اهداف سند تحول را تخریب می‌کند.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: رویکرد ما در تغییر کتاب‌های درسی، ارتقای خلاقیت است، درحالی‌که تست‌زنی، خلاقیت دانش‌آموزان را از بین می‌برد، اما به دلیل اینکه کنکور بازار پررونقی است گروهی نمی‌خواهند این فضا را از دست بدهند و به خانواده‌ها به شکل خاصی اهمیت کنکور را القاء می‌کنند.

محمد ناصری، مدیرکل دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی هم با تأکید بر همراهی سازمان آموزش و پرورش و ناشران آموزشی گفت: در طی بالغ بر 15 سال همکاری آموزش و پرورش با ناشران، بدون آنکه آموزش و پرورش از جنبه قهری ورود پیدا کند، همواره همکاری معقولی داشته‌ایم. در ارتقاء سطح همراهی ناشران عمومی با آموزش و پرورش فقط در دوره گذشته جشنواره کتاب‌های کمک‌آموزشی و تربیتی، 72 درصد کتاب‌هایی که در حوزه داستانی عمومی برای جشنواره ارسال شد، مناسب و استاندارد بود.

وی در پاسخ به سوال قدیانی، نماینده ناشران کودک و نوجوان درخصوص ورود کتاب های غیراستاندارد به کتابخانه های مدارس و اختصاص بودجه جداگانه ای برای خرید کتاب های کمک درسی در مدارس افزود: سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی سال گذشته حداقل 5 کارگاه آموزشی با ناشران داشته است و در کنار آن سعی دارد با به روز کردن راهنماهای تولید کتاب و معرفی کتاب‌های مناسب به مدارس از ورود کتاب‌های نامناسب و استاندارد به مدارس جلوگیری کند. این همواره دغدغه ماست که کتابخانه‌های مدارس به منابع آموزشی استاندارد و مجهز باشند.

سالکی، نماینده انجمن ناشران آموزشی در ادامه با اشاره به آمار و ارقامی که از گردش بالای مالی در حوزه انتشارات کتاب‌های کمک‌آموزشی خبر می‌دهد، گفت: این آمار و ارقام به هیچ‌وجه صحت ندارد. مجموع گردش نشر بیش از 1200 میلیارد تومان نیست و عدد ناشران آموزشی هم حدود 300 میلیارد تومان است و این بدان معناست که سرانه دانش‌آموزی ناشران کتاب‌های کمک‌آموزشی حدود 25 هزار تومان است.

وی افزود: رسانه‌ها، سامانه‌ها و روش‌های جدید آموزشی، رویکردهای تازه‌ای را در فضای آموزشی ایجاد کرده و سبب شده تا صنعت نشر در حوزه کتاب دچار انقباضاتی شود.

سالکی با مثبت ارزیابی کردن رویکرد تشویقی آموزش و پرورش نسبت به ناشران خوب تصریح کرد: صرفاً صدور بیانیه و ابلاغ آن به مدارس برای تغییر نگاه نسبت به استفاده از کتاب‌های مناسب، کارایی ندارد و باید معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش بودجه جداگانه‌ای به این منظور اختصاص دهد.

برجعلی، نماینده اداره‌کل ارزیابی عملکرد و رسیدگی به شکایات آموزش و پرورش هم به عنوان سخنران بعدی با بیان اینکه تاکنون 2 جلسه حول محور آیین‌نامه 828 برگزار شده است، گفت: ما به طور مشخص می‌خواهیم بدانیم که از ورود کتاب‌های غیراستاندارد به مدارس جلوگیری کنیم یا مقابل کتاب‌های غیرضروری هم بایستیم چرا که با گلایه مکرر والدین مبنی بر بالا بودن حجم کتاب‌های درسی هم مواجه‌ایم.

برجعلی با اشاره به عملکرد سازمان متبوعش در برخورد با تخلفات گفت: بازرسان ما در برخورد با کتاب‌ها یا حتی اشیای آموزشی فاقد مجوز، آن را به عنوان تخلف مدیر مدرسه ثبت می‌کنند و این رویکرد فارغ از مصوبه اخیر برخورد با کتب غیراستاندارد، مدنظر اداره‌کل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات آموزش و پرورش بوده است.

نماینده اداره‌کل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات آموزش و پرورش با تأکید بر اینکه باید حساسیت اجتماعی لازم را در اولیاء نسبت به کتاب‌هایی که کد سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی را ندارند، ایجاد کنیم، گفت: در حال حاضر به دلیل غلبه کنکور بر فضای فکری اولیاء و دانش‌آموزان، برخی اولیاء حتی از کتاب‌هایی که غیراستاندارد هم هستند با این توجیه که می‌تواند به موفقیت فرزندشان در کنکور کمک کند، استفاده می‌کنند.

احمدی، نماینده انجمن ناشران فرهنگی الکترونیک نیز در ادامه با نقد عملکرد صدا و سیما در بحث آموزش دانش‌آموزان گفت: از 4 بعدازظهر تا 8 و 9 شب گروه‌های آموزشی در شبکه‌های تلویزیون روی این موضوع کار می‌کنند. من یک بار از یک معلم فیزیک متبحر خواستم که بررسی کند معلم فیزیکی که در تلویزیون تدریس می‌کند و روش‌های تست‌زنی را توضیح می‌دهد، چقدر صحیح می‌گوید. او گفت که در 90 درصد مواقع به اشتباه آموزش می‌دهد.

احمدی با اشاره به ورود اپراتور تلفن همراه اول با عنوان #3* در بحث آموزش دانش‌آموزان گفت: موضوع ممیزی به راحتی توسط مدیران مدارس قابل کنترل است و آنها می‌توانند متولی این موضوع باشند. یعنی حوزه آموزش و پرورش خود می‌تواند سامانه‌ای را طراحی کند و ناشران با ثبت‌نام در این سامانه از شما مجوز بگیرند. چرا همچنان باید دانش‌آموزان پای تلویزیون بنشینند و نگاه کنند که با دخالت اپراتور تلفن همراه اول در بحث ممیزی قرار است چه اتفاقی بیفتد؟

زارعی، نماینده آموزش و پرورش تهران هم گفت: متأسفانه حتی در نمایشگاه‌هایی مانند نمایشگاه یاد یار مهربان هم شاهد فراوانی کتاب‌های غیراستاندارد هستیم. این کتاب‌ها در کتابخانه‌های مدارس هم قرار دارند. این مسائل نشان می‌دهد باید راه‌کارهای جدی‌تری برای برخورد با این کتاب‌ها داشته باشیم.

وی افزود: باید تمهیداتی اندیشیده شود که دانش‌آموزان و معلمان توأمان به سوی این کتاب‌ها نروند. باید با تولید کتاب‌های استاندارد در حوزه یاددهی ـ یادگیری و رفع موانعی که مانع آن می‌شود تا این کتاب‌ها در اختیار ذی‌نفعان قرار گیرد، مانع قرار گرفتن کتاب‌های غیراستاندارد در کتابخانه‌های مدارس شویم.

زارعی ادامه داد: باید سامانه‌ای را آماده و از طریق آن کتاب‌های آموزشی الکترونیکی را معرفی کنیم تا معلمان و دانش‌آموزان و والدین بتوانند با قیمت کف به این کتاب‌ها دسترسی پیدا کنند، در این صورت به بحث کمک به حفظ محیط‌زیست هم با کاهش مصرف کاغذ کمک کرده‌ایم.

وی با اشاره به موضوع ارزیابان گفت: به نظر می‌رسد، معلمان بهترین ارزیابان هستند چون معلمان با محتوای کتاب‌های درسی که سند رسمی هستند به خوبی آشنایی دارند و باید تلاش کنیم از داوری معلمان استفاده کنیم. ضمن آنکه باید ملاک‌های ارزیابی به طور شفاف در اختیار بخش خصوصی هم قرار گیرد تا آنها تولیدات استاندارد داشته باشند.

وی خاطرنشان کرد: باید معاونت‌های آموزشی، پرورشی و تمام معاونت‌های مربوط در وزارت آموزش و پرورش یکدیگر را همراهی کنند تا مصوبه 828 به درستی پیاده شود.

ریاحی، نماینده مرکز فن‌آوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد هم گفت: من می‌خواهم بحثی را از این منظر دنبال کنم که ما بحث فناوری اطلاعات را کنار گذاشته‌ایم و مقتضیات زمانی امروز را درک نکرده‌ایم. امروز بسیاری از افراد به جای کتاب، سراغ اپلیکیشن‌ها می‌روند. سراغ محتوای کتاب‌های کمک آموزشی می‌روند که به شیوه‌های جدید ارائه می‌شوند.

وی با طرح این سؤال که آیا استانداردی در این ارتباط اتفاق افتاده، گفت: امروز 60 هزار کلاس هوشمند در مدارس داریم. به واقع چه امکاناتی در آنها وجود دارد؟ آیا از ظرفیت آنها به درستی استفاده می‌شود؟

وی با تاکید بر اینکه ناشران الکترونیکی که همپای ناشران مکتوب کار می‌کنند، باید فرصت فعالیت داشته باشند، تصریح کرد: باید سعی کنیم از فضاهایی که متناسب مقتضیات روز است، استفاده کنیم و از ناشران الکترونیک و دیجیتال که پیشرو تجارت آن لاین هستند، حمایت کنیم.

خبره، نماینده سازمان نوسازی مدارس هم با طرح سوالی گفت: با توجه به مصوبه 828 و برنامه زیر نظام‌های تامین فضا و تجهیزات و فناوری‌ها وظایفی به عهده سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی گذاشته شده است، سوال اینجاست که آیا فضای لازم ایجاد شده است؟

امیری، نماینده دفتر تالیف کتاب‌های درسی هم با بیان اقدامات انجام شده در دفتر متبوعش گفت: مشارکت در تولید ویژگی‌ها و اسناد کتاب‌های کمک آموزشی، شرکت فعالانه کارشناسان دفتر تالیف کتاب‌های درسی در تولید محتوای استاندارد و اتخاذ تصمیماتی برای درج اسامی کتاب‌های مناسب در انتهای کتاب‌های درسی از جمله اقدامات انجام گرفته است.

وی تاکید کرد: دفتر تالیف کتاب‌های درسی آمادگی دارد کارگاه‌هایی را برای آموزش مولفان برگزار کند.

حجت‌الاسلام و المسلمین محی‌الدین بهرام محمدیان هم در انتها و در یک جمع‌بندی کلی ضمن خرسندی از حضور نماینده اداره کل ارزیابی عملکرد و رسیدگی به شکایات آموزش و پرورش در این نشست گفت: این موضوع سبب می‌شود ما پیش بینی کنیم که نظارت براجرای مصوبات ما در مدارس جدی گرفته می‌شود.

وی ادامه داد: برگزاری جلساتی با معاونت‌های اجرایی در مدارس و جلساتی هم با سازمان نوسازی مدارس در دستور کار قرار دارد. ضمن آنکه پیشنهادهای شما در خصوص راه‌اندازی سامانه نظارت هم حتما مورد بررسی قرار می‌گیرد.

معاون وزیر آموزش و پرورش با تاکید بر اینکه بحث نظارت بر کتاب‌ها باید بین آموزش و پرورش و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حل شود، افزود: اگر وزارت ارشاد مایل است‌،خود ارزیابی را پیگیری کند، ما هم ملاک‌های خودمان را در اختیار آنها قرار می‌دهیم تا لحاظ شود در غیر اینصورت آنها می‌توانند زیرساخت‌های نظارتی خود را به آموزش و پرورش منتقل کنند تا ما نظارت را دنبال کنیم.

وی با انتقاد مجدد از روالی که صدا وسیما در پیش گرفته است { تبلیغ کتب غیر استاندارد}، گفت: من به شخصه رویه کار یکی از گروه‌های آموزشی را که از بچه‌ها می‌خواستند با آنها برای راهنمایی و مشاوره در کنکور تماس بگیرند، پیگیری کردم. این گروه‌ها پس از چند بار تماس با بچه‌ها، آنها را برای بستن قرارداد به دفتر می‌کشانند و پول‌های چند میلیونی مطالبه می‌کنند.

محمدیان تاکید کرد: ما باید ضمن صیانت از حرمت صنف ناشران جلوی این تخلفات را بگیریم.